Những Tấm Lòng Cao Cả (tựa gốc: Cuore, có nghĩa là “Trái tim” trong tiếng Ý) là một tác phẩm kinh điển của nhà văn Ý Edmondo De Amicis, được trình bày dưới hình thức nhật ký của một cậu bé. Dưới đây là phần nhận xét, tóm tắt chi tiết và kết luận về cuốn sách này:
I. Nhận xét (Review)
1. Bản chất và Hoài bão của tác phẩm
Những Tấm Lòng Cao Cả được viết với hoài bão xây dựng đạo đức cho thế hệ tương lai. Tác phẩm là cuốn nhật ký ghi chép lại những việc lớn nhỏ diễn ra trong đời học sinh của cậu bé người Ý, Enrico Bottini, mười một tuổi, trong suốt mười tháng học. Cuốn nhật ký này bao gồm các ghi chép hàng ngày, các truyện đọc hàng tháng do thầy giáo cho phép đọc trong lớp, và các lá thư đạo đức từ bố hoặc mẹ Enrico. Để làm nổi bật các bài học đạo đức, tính cách các nhân vật, đặc biệt là bạn bè của Enrico, đã được cách điệu hóa để tiêu biểu cho một nết tốt hoặc một thói quen nào đó. Tác phẩm sử dụng hình tượng nghệ thuật để giáo dục, chứ không nhằm phản ánh nền giáo dục ở Ý cuối thế kỷ XIX.
2. Giá trị Văn học và Giáo dục
Mặc dù khi mới ra đời, Những Tấm Lòng Cao Cả bị một số dư luận phê bình khá gay gắt. Những lời phê bình cho rằng tính cách nhân vật chỉ một chiều, cách điệu hóa quá mức, dẫn đến sơ lược, và giọng văn cảm thương quá đáng, đôi khi thành xót xa. Tuy nhiên, thời gian đã công nhận tác phẩm có giá trị, không chỉ về nội dung mà cả về văn chương. De Amicis đã xây dựng những truyện có tình tiết ly kỳ (như Cậu viết thuê), nhưng kết cấu vẫn chặt chẽ, sự kiện diễn ra tự nhiên. Cách kể chuyện linh hoạt, nhanh gọn và sắc sảo (ví dụ trong Một vụ đắm tàu, Cậu bé đánh trống người Sardegna, và Từ mạch Appennini đến mạch Andes) làm người đọc lắm phen hồi hộp. Tác phẩm có sức tác động sâu sắc nhờ lời văn hùng hồn, đặc biệt là những bức thư bố mẹ viết cho con. Nhiều đoạn văn đã làm người đọc xúc động, thậm chí rơm rớm nước mắt. Cuốn sách đã được coi là công cụ giáo dục tốt và có tác dụng không nhỏ trong sự nghiệp giáo dục toàn thế giới, chính vì nội dung rất tốt của tác phẩm.
II. Tóm tắt Chi tiết (Detailed Summary)
Tác phẩm ghi lại một năm học, được chia theo các tháng, từ tháng Mười Hai đến tháng Bảy.
1. Các Nhân vật tiêu biểu và Quan hệ Thầy trò/Gia đình
- Enrico Bottini: Nhân vật chính, người ghi chép lại mọi sự việc và cảm tưởng của mình hàng ngày trong cuốn nhật ký.
- Thầy giáo Perboni: Thầy giáo của Enrico, giọng nói hiền từ, không có gia đình và coi học sinh là con của mình. Thầy luôn cố gắng để năm học trở nên tốt đẹp và không muốn phạt học sinh. Thầy là người đến trường sớm nhất và về sau cùng, luôn kiểm tra học trò ngoài phố.
- Các cô giáo: Các cô giáo cũng được miêu tả với lòng tận tụy, như cô giáo lớp một cũ của Enrico, người phụ nữ nhỏ nhắn, ăn mặc không cầu kỳ, da xanh và ho không ngớt vì mệt mỏi với đám học trò, nhưng không bao giờ quên học trò cũ. Cô vẫn tiếp tục dạy học dù sức khỏe suy kiệt và cuối cùng qua đời vào cuối năm học. Cô giáo lớp một sơ đẳng số 3 thì luôn vui tính, hay cười, chăm sóc học trò rất chu đáo.
- Quan điểm về Giáo dục: Bố mẹ Enrico, đặc biệt là bố, thường viết thư cho con về các bài học đạo đức. Bố dạy Enrico phải kính trọng tuổi già, nỗi khổ, tình mẹ con, kẻ tật nguyền, sự vất vả và cái chết khi đi ngoài đường. Bố yêu cầu Enrico phải yêu mến thầy giáo như một người bố vì thầy đã hiến cả cuộc đời để soi sáng trí thông minh và nâng cao tâm hồn con. Mẹ Enrico cho rằng niềm vui của con đến từ việc trời đẹp và lương tâm không có gì phải tự trách.
2. Các Câu chuyện Đạo đức và Hành động Cao cả
Các câu chuyện này thể hiện rõ “những tấm lòng cao cả” trong cuộc sống học đường và xã hội:
- Tính Khoan dung và Đức hy sinh:
- Franti và mẹ: Franti là học trò trâng tráo, hư hỏng. Khi bị đuổi học, mẹ cậu phải đến xin thầy hiệu trưởng. Bà mẹ gầy gò, bải hoải, ho dữ dội, van xin thầy vì không muốn con trai gây tai họa và hy vọng con thay đổi trước khi bà chết. Thầy hiệu trưởng đã nhận Franti lại.
- Precossi (Con trai bác thợ rèn): Cậu bé có nước da tái, mắt hiền và buồn, học rất chăm chỉ dù thường xuyên bị người bố say xỉn đánh đập. Cậu không bao giờ tố cáo bố. Cậu được thưởng huy chương vì lòng tốt và can đảm. Việc Precossi nhận huy chương đã làm cho người bố thợ rèn tỉnh ngộ, ôm con vào lòng và quyết tâm làm lại.
- Robetti: Cậu bé đã cứu sống một em bé dưới bánh xe ngựa và phải chống nạng. Cậu được trao Huân chương Phẩm giá Công dân cho hành động anh hùng.
- Cicillo (Người y tá của Tata): Cậu bé Cicillo đến bệnh viện để chăm sóc bố mình (tata). Tuy nhiên, sau đó cậu phát hiện ra người đó không phải bố mình, mà là một người thợ khác từ nước ngoài về. Dù vậy, cậu vẫn ở lại chăm sóc người bệnh không quen biết này suốt ngày đêm với lòng ân cần, nhẫn nại, cho đến khi người đó qua đời. Bác sĩ đã khen ngợi cậu là “đứa trẻ đáng thương và anh hùng”.
- Marco (Từ mạch Appennini đến mạch Andes): Marco, mười ba tuổi, đi một mình từ Genova (Ý) sang Argentina để tìm mẹ (Giuseppa/Josefa). Cậu đã trải qua sáu mươi ngày không nghỉ, vượt đại dương và những vùng đất hoang vu. Khi tìm thấy mẹ đang ốm nặng và từ chối phẫu thuật, sự xuất hiện của cậu đã mang lại nghị lực, khiến người mẹ chấp nhận ca mổ, và Marco được bác sĩ tuyên bố là người đã cứu sống mẹ mình.
- Mario và Giulietta (Trong Một vụ đắm tàu): Trong cơn bão, khi chiếc xuồng cứu hộ cuối cùng chỉ còn chỗ cho một người phụ nữ, Mario đã nhường sự sống cho bạn đường Giulietta, và chấp nhận chết trên tàu cùng thuyền trưởng.
3. Các Bài học về Lao động và Nghị lực
- Stardi và Nghị lực: Stardi bị gọi là “đầu gỗ” nhưng nhờ nghị lực sắt thép và sự cần cù, cậu học đêm, học ngày và đã vượt lên tất cả mọi người, trở thành một trong những học sinh giỏi nhất. Cậu cũng xây dựng được một tủ sách nhỏ mà cậu nâng niu như của báu.
- Tôn trọng Lao động: Bố Enrico dạy con rằng những dấu vết của lao động (như vôi vữa dính trên quần áo cậu bé thợ nề) bao giờ cũng đáng tôn trọng. Bố Enrico cũng đưa con đi xem các lớp học buổi tối của công nhân, những người sau một ngày lao động vất vả vẫn tập trung học. Bố của cậu bé thợ nề cũng đi học lớp ban đêm.
- Sự nghiệp Giáo dục và Văn chương: Những Tấm Lòng Cao Cả khẳng định sức tác động của văn chương thấm sâu vào lòng người và nghệ thuật văn chương là công cụ giáo dục tốt. Nhiều bức thư của bố mẹ Enrico cũng trở thành bài học đạo đức.
III. Kết luận (Conclusion)
Những Tấm Lòng Cao Cả là một tác phẩm mượn hình tượng nghệ thuật để truyền tải một hoài bão cao cả là xây dựng đạo đức cho thế hệ tương lai. Sức mạnh của cuốn sách nằm ở nội dung giáo dục rất tốt, nhấn mạnh vào các giá trị vĩnh cửu: lòng hiếu thảo đối với cha mẹ, lòng biết ơn và sự kính trọng đối với thầy cô giáo, tình bạn cao thượng và đức hy sinh, nghị lực vượt khó, và phẩm giá công dân cùng lòng yêu nước.
Mặc dù có thể có những điểm yếu về tính cách nhân vật bị cách điệu hóa, nhưng tác phẩm vẫn được thời gian công nhận, tiếp tục lưu truyền và có ích lợi thiết thực trong việc giáo dục. Tác phẩm là một lời nhắc nhở rằng lòng dũng cảm, sự nhân từ và sự chăm chỉ (như Stardi đã làm, hay Marco đã đi tìm mẹ) là con đường để đạt được thành công và hạnh phúc.