☰


Không Gia Đình (Sans Famille) là một tiểu thuyết kinh điển của nhà văn Pháp Hector Malot, xuất bản lần đầu năm 1878. Tác phẩm kể về hành trình đầy gian nan nhưng cũng không kém phần cảm động của cậu bé Rémi – một đứa trẻ mồ côi không biết cha mẹ ruột là ai.

Bị bán cho một gánh xiếc rong do ông cụ Vitalis dẫn đầu, Rémi bắt đầu cuộc đời lang bạt khắp nước Pháp. Dưới sự dạy dỗ của Vitalis – người nghiêm khắc nhưng giàu lòng nhân ái – Rémi học được cách sống tự lập, trung thực, dũng cảm và luôn giữ phẩm giá dù trong hoàn cảnh khốn cùng. Trên đường phiêu bạt, cậu gặp gỡ nhiều mảnh đời khác nhau: những người tốt bụng sẵn sàng chia sẻ miếng ăn, và cả những kẻ độc ác, lừa lọc. Qua đó, tác phẩm khắc họa rõ nét bức tranh xã hội Pháp thế kỷ 19 với đầy đủ gam màu sáng – tối.

Điểm nhấn của Không Gia Đình không chỉ nằm ở cốt truyện hấp dẫn, mà còn ở thông điệp nhân văn sâu sắc: gia đình không nhất thiết phải được định nghĩa bằng huyết thống, mà được xây dựng từ tình yêu thương, sự sẻ chia và lòng trung thành. Hành trình của Rémi là hành trình đi tìm “gia đình” – nơi cậu được yêu thương và có thể yêu thương lại.

Với lối viết giản dị, giàu cảm xúc và nhân văn, Không Gia Đình không chỉ là một câu chuyện dành cho thiếu nhi, mà còn là bài học về lòng nhân ái, nghị lực sống và giá trị của tình thân – những điều vượt thời gian và vẫn nguyên vẹn ý nghĩa cho đến hôm nay.

Đánh giá nhanh:

  • Thể loại: Tiểu thuyết phiêu lưu – nhân văn
  • Độ tuổi phù hợp: Từ 10 tuổi trở lên
  • Thông điệp nổi bật: Tình yêu thương tạo nên gia đình; nghị lực và lòng tốt là hành trang quý giá nhất trong đời.

Không Gia Đình xứng đáng là một cuốn sách gối đầu giường cho mọi thế hệ.

Tóm tắt cho Chung

Tác phẩm “Không Gia Đình” của Hector Malot, dựa trên cốt truyện xoay quanh hành trình đầy gian truân của Rémi, một đứa trẻ bị bỏ rơi, trong cuộc tìm kiếm gia đình và nguồn cội của mình tại nước Pháp thế kỷ 19.

Những điểm chính:

  1. Hành trình của Rémi: Câu chuyện là một chuỗi các giai đoạn trong cuộc đời Rémi, từ khi bị bán cho gánh xiếc của cụ Vitalis, sống cùng gia đình làm vườn Acquin, kết bạn với cậu bé Mattia tài năng, cho đến khi bị giao cho một gia đình tội phạm ở Anh và cuối cùng là cuộc đoàn tụ đầy bất ngờ với người mẹ ruột giàu có.
  2. Các Chủ đề Nổi bật: Tác phẩm khám phá sâu sắc các chủ đề về sự sống còn, ý nghĩa của gia đình (cả ruột thịt và nuôi dưỡng), tình bạn, lòng biết ơn, và sự tương phản gay gắt giữa các tầng lớp xã hội. Nó khắc họa chân thực cuộc sống bấp bênh của tầng lớp lao động, từ những người thợ mỏ đến các nghệ sĩ đường phố.
  3. Vai trò của Giáo dục và Nghệ thuật: Cụ Vitalis, người thầy và người cha tinh thần của Rémi, đã trang bị cho cậu kiến thức về đọc, viết và âm nhạc. Những kỹ năng này không chỉ là phương tiện kiếm sống mà còn là nguồn an ủi và sức mạnh tinh thần, giúp Rémi vượt qua nghịch cảnh và trưởng thành về nhân cách.
  4. Phê bình từ Người dịch: Lời giới thiệu của dịch giả Huỳnh Lý cung cấp một góc nhìn quan trọng, chỉ ra những hạn chế về tư tưởng của tác phẩm. Dù ca ngợi việc miêu tả chân thực tình thương và sự đoàn kết của những người lao động, người dịch cũng phê phán quan điểm “tư sản” của tác giả, thể hiện qua sự sùng bái người giàu sang và cái kết thúc nơi Rémi cần một gia tài kếch sù để đền ơn đáp nghĩa.
  5. Cấu trúc Tường thuật: Câu chuyện được kể theo ngôi thứ nhất qua lời của Rémi khi đã trưởng thành, mang lại một góc nhìn cá nhân và đầy cảm xúc về những biến cố đã định hình cuộc đời cậu.

Tóm lại, “Không Gia Đình” là một tác phẩm kinh điển về sự kiên cường của con người trước nghịch cảnh, là bản anh hùng ca về tình bạn và lòng trung thành, đồng thời cũng phản ánh những quan niệm xã hội và giai cấp đặc trưng của thời đại mà nó ra đời.

Phân tích Các Chủ đề Chính

Hành trình Tìm kiếm Gia đình và Nguồn cội

Chủ đề trung tâm của tác phẩm là cuộc tìm kiếm không ngừng nghỉ của Rémi để tìm lại gia đình ruột thịt. Bị bỏ rơi từ nhỏ và được má Barberin nuôi nấng, Rémi sống trong niềm tin rằng bà là mẹ đẻ. Sự thật phũ phàng được tiết lộ khi cha nuôi Barberin trở về và bán cậu đi. Từ đó, cuộc đời Rémi là một chuỗi hành trình lang bạt với hy vọng một ngày nào đó sẽ tìm thấy cha mẹ. Trên hành trình đó, cậu đã tìm thấy những “gia đình” thay thế, những nơi nương tựa tạm thời nhưng đầy tình thương:

  • Cụ Vitalis và gánh xiếc: Cụ Vitalis không chỉ là một ông chủ mà còn là người thầy, người cha tinh thần, dạy dỗ và bảo vệ Rémi.
  • Gia đình Acquin: Những người làm vườn ở Paris đã cưu mang Rémi khi cậu suýt chết vì bệnh tật, cho cậu cảm nhận được sự ấm áp của một gia đình thực sự bên cạnh Lise và các anh chị.
  • Bà Milligan và Arthur: Cuộc gặp gỡ tình cờ trên thuyền “Thiên Nga” đã mang đến cho Rémi một tình cảm mẫu tử sâu sắc và một người bạn thân thiết.

Cuối cùng, hành trình này kết thúc khi Rémi được đoàn tụ với mẹ đẻ, bà Milligan, khép lại vòng tròn tìm kiếm và khẳng định giá trị của nguồn cội.

Sự Tương phản Giai cấp và Hiện thực Xã hội

Tác phẩm đã khắc họa một bức tranh sống động về xã hội Pháp thế kỷ 19 với sự phân hóa giai cấp sâu sắc.

  • Cuộc sống của tầng lớp lao động: Câu chuyện miêu tả chân thực cuộc sống cơ cực, bấp bênh và đầy nguy hiểm của những người lao động nghèo:
    • Thợ mỏ: Cuộc sống trong “thành phố đen”, công việc nặng nhọc và nguy cơ tai nạn (nổ khí Gờridu, lụt mỏ) luôn rình rập.
    • Nghệ sĩ đường phố: Cuộc sống lang thang, nay đây mai đó, phụ thuộc vào lòng hảo tâm của công chúng và luôn đối mặt với đói rét, bệnh tật.
    • Trẻ em bị bóc lột: Hình ảnh lão Garofoli và những đứa trẻ bị lão hành hạ, bỏ đói là một minh chứng đau lòng về sự tàn nhẫn của xã hội.
  • Tình người trong gian khó: Tác phẩm nhấn mạnh rằng tình thương người, lòng biết ơn và tình hữu ái giai cấp chủ yếu tồn tại ở phía những người lao động. Má Barberin, gia đình Acquin, cụ giáo trong hầm mỏ đều là những tấm gương về lòng tốt và sự hy sinh.
  • Thế giới của người giàu: Đối lập với cảnh nghèo khổ là cuộc sống xa hoa của tầng lớp thượng lưu, tiêu biểu là bà Milligan với chiếc du thuyền “Thiên Nga”, những cuốn sách hay và cuộc sống đủ đầy.

Lòng Tốt, Lòng Biết ơn và Tình Bạn

Xuyên suốt hành trình, lòng tốt của những con người xa lạ đã cứu giúp và định hình nên nhân cách của Rémi.

  • Tình mẫu tử của Má Barberin: Tình yêu thương vô điều kiện của bà đã cho Rémi một tuổi thơ êm đềm và là ký ức ấm áp đi theo cậu suốt cuộc đời.
  • Sự dạy dỗ của Cụ Vitalis: Mặc dù mua Rémi, cụ Vitalis đã đối xử với cậu bằng sự tử tế, kiên nhẫn và truyền dạy những bài học quý giá về đạo đức và kiến thức.
  • Tình bạn với Mattia: Mattia là người bạn đồng hành trung thành, người anh em chí thiết, luôn sát cánh bên Rémi trong những hoàn cảnh khó khăn nhất, cùng nhau chia sẻ ngọt bùi và lên kế hoạch cho tương lai.
  • Lòng biết ơn của Rémi: Lòng biết ơn là một động lực mạnh mẽ của Rémi. Việc cậu và Mattia làm việc cật lực để kiếm tiền mua một con bò sữa tặng má Barberin là biểu hiện sâu sắc nhất của phẩm chất này.

Giáo dục, Nghệ thuật và Sự Trưởng thành

Tác phẩm đề cao vai trò của giáo dục và nghệ thuật trong việc hình thành nhân cách.

  • Sức mạnh của tri thức: Cụ Vitalis đã kiên nhẫn dạy Rémi đọc chữ và đọc nhạc. Việc học này đã mở ra cho Rémi một thế giới mới, giúp cậu vượt lên trên hoàn cảnh của một đứa trẻ thất học, và sau này chính cậu lại trở thành người thầy của Lise và Mattia.
  • Âm nhạc là nguồn sống: Âm nhạc (tiếng đàn thụ cầm của Rémi, tiếng vĩ cầm của Mattia, giọng hát của cụ Vitalis) không chỉ là phương tiện kiếm sống mà còn là ngôn ngữ của tâm hồn. Nó giúp họ kết nối với mọi người, xoa dịu nỗi buồn và mang lại niềm vui. Chính bài dân ca Naples đã giúp Lise tìm lại được tiếng nói.

Những Hạn chế về Tư tưởng (Theo lời giới thiệu của dịch giả)

Dịch giả Huỳnh Lý đã chỉ ra những “vết” trong “viên ngọc” này, phản ánh tư tưởng của một nhà văn tư sản tiến bộ:

  • Sùng bái sự giàu sang: Tác giả để Rémi có một người mẹ “đại tư sản với một gia tài kếch sù”, và Rémi phải dùng “tiền muôn bạc triệu” để đền ơn. Điều này ngụ ý rằng lòng biết ơn chỉ có thể được thể hiện một cách trọn vẹn thông qua vật chất khổng lồ.
  • Trọng vọng địa vị xã hội: Rémi dù quý trọng người lao động nhưng lại “trố mắt khâm phục” những người có địa vị, có “cái vỏ đẹp đẽ, cao sang”.
  • Ước mơ tư sản: Ước mơ của Rémi là được hưởng một “cuộc sống vàng lụa” và trở thành người sang trọng, đây được coi là một mặt hạn chế của tác phẩm dưới góc nhìn của người dịch.

Tóm tắt Cốt truyện và Các Giai đoạn Chính

1. Thời thơ ấu và Sự ra đi

Rémi lớn lên trong tình yêu thương của mẹ nuôi, má Barberin, tại làng Chavanon nghèo khó. Cuộc sống êm đềm kết thúc khi cha nuôi là lão Barberin, một người thợ xây bị tai nạn ở Paris, trở về. Tàn tật và cay nghiệt, lão quyết định bán Rémi. Lão bán cậu cho cụ Vitalis, một nghệ sĩ đường phố già người Ý, với giá 40 phờ-răng, bất chấp sự đau khổ của má Barberin. Rémi bắt đầu cuộc đời lang bạt, rời xa mái nhà duy nhất mà cậu từng biết.

2. Học hỏi và Lưu lạc cùng Gánh xiếc của Cụ Vitalis

Rémi gia nhập gánh xiếc của cụ Vitalis, bao gồm ba con chó (Capi, Zerbino, Dolce) và một con khỉ (Joli-Cœur). Cụ Vitalis trở thành người thầy nghiêm khắc nhưng nhân từ, dạy Rémi đóng kịch, chơi đàn thụ cầm, đọc chữ và đọc nhạc. Hành trình của họ đầy rẫy khó khăn: những đêm đông giá rét, những ngày đói kém, và sự khắc nghiệt của cuộc sống lang thang. Tại Toulouse, cụ Vitalis bị bắt giam hai tháng vì xô xát với một viên cảnh sát để bảo vệ Rémi. Rémi phải một mình chèo chống gánh xiếc. Sau khi cụ được thả, họ tiếp tục lên đường tới Paris. Trong một đêm bão tuyết, Joli-Cœur và hai con chó Zerbino, Dolce chết vì lạnh và bị sói ăn thịt. Cụ Vitalis kiệt sức và qua đời trong tuyết, để lại Rémi bơ vơ cùng chú chó Capi trung thành.

3. Sống cùng Gia đình Acquin

Rémi được bác Acquin, một người làm vườn ở khu Glacière, Paris, tìm thấy và cưu mang. Cậu được chăm sóc chu đáo khi bị viêm phổi nặng. Trong hai năm, Rémi sống trong không khí gia đình ấm áp, làm việc chăm chỉ trong vườn hoa và trở nên đặc biệt thân thiết với Lise, cô con gái câm của bác Acquin. Cậu dạy Lise đọc và tình bạn của họ ngày càng sâu đậm. Tuy nhiên, một trận mưa đá khủng khiếp đã phá hủy toàn bộ vườn hoa, khiến gia đình Acquin phá sản. Bác Acquin bị bắt vì không trả được nợ, và các con phải ly tán mỗi người một nơi để kiếm sống.

4. Hành trình cùng Mattia

Một lần nữa không nơi nương tựa, Rémi quyết định quay lại nghề xiếc rong. Cậu tình cờ gặp lại Mattia, một cậu bé người Ý tài năng mà Rémi từng gặp ở nhà lão chủ Garofoli độc ác. Mattia trốn khỏi Garofoli và gia nhập với Rémi. Hai cậu bé cùng Capi trở thành một gánh hát thành công. Họ quyết định dành dụm tiền để thực hiện ước mơ của Rémi: mua một con bò sữa tặng má Barberin để đền đáp công ơn nuôi dưỡng.

5. Gặp lại Má Barberin và Tìm kiếm Gia đình Thật

Sau khi kiếm đủ tiền, hai cậu bé trở về Chavanon và mua tặng má Barberin một con bò sữa xinh đẹp, mang lại cho bà niềm vui vô bờ. Tại đây, họ gặp lại lão Barberin đang hấp hối ở Paris. Lão tiết lộ rằng lão biết gia đình thực sự của Rémi đang tìm kiếm cậu ở Anh và đã cung cấp thông tin cho các luật sư của họ. Lão bán cho má Barberin địa chỉ của gia đình này, nhà Driscoll ở Luân Đôn. Với hy vọng tràn trề, Rémi và Mattia lên đường đi Anh.

6. Gia đình Driscoll và Sự Thật Phũ phàng

Tại Luân Đôn, Rémi tìm đến gia đình Driscoll và được đón nhận. Tuy nhiên, cậu nhanh chóng nhận ra đây không phải là một gia đình ấm áp như cậu mơ ước. Một đêm, Rémi và Mattia vô tình phát hiện ra nhà Driscoll là một gia đình chuyên trộm cắp, tiêu thụ hàng gian. Họ hiểu ra rằng nhà Driscoll chỉ nhận Rémi để lợi dụng cậu trong các phi vụ sau này. Khi Rémi bị gài bẫy trong một vụ trộm nhà thờ và bị bắt giam, Mattia đã liên lạc với người bạn là anh Bob, một nghệ sĩ xiếc, để tổ chức một cuộc vượt ngục táo bạo. Rémi trốn thoát thành công và cả hai chạy trốn về Pháp.

7. Đoàn tụ và Kết thúc

Trở lại Pháp, Rémi quyết tâm tìm lại bà Milligan và con trai Arthur, những người mà cậu đã gặp trên thuyền “Thiên Nga” nhiều năm trước, vì cậu tin rằng họ có thể giúp đỡ. Hành trình tìm kiếm đưa họ đến Thụy Sĩ. Tại đây, họ tìm thấy bà Milligan và Lise (Lise đã được bà Milligan nhận nuôi sau khi gia đình Acquin tan tác). Qua những câu chuyện và các bằng chứng (đặc biệt là chiếc tã lót sang trọng mà má Barberin đã giữ lại), sự thật cuối cùng được phơi bày: Rémi chính là đứa con trai cả bị mất tích của bà Milligan, đã bị người em chồng độc ác là James Milligan bắt cóc và vứt bỏ để chiếm đoạt gia tài.

Rémi được đoàn tụ với gia đình thực sự của mình. Cậu kết hôn với Lise (cô đã tìm lại được tiếng nói nhờ bài hát của Rémi). Với gia sản của mình, Rémi đã đền ơn tất cả những người đã cưu mang cậu trong những năm tháng gian khổ. Cậu lập một nhà cứu tế cho trẻ em đường phố, đón má Barberin về sống cùng, và giúp đỡ gia đình Acquin. Câu chuyện kết thúc trong một buổi lễ rửa tội cho con trai đầu lòng của Rémi và Lise, đứa bé được đặt tên là Mattia.

Các Nhân vật Chính

Nhân vật Vai trò và Mô tả
Rémi Nhân vật chính, một đứa trẻ bị bỏ rơi có hành trình tìm kiếm gia đình. Cậu là người có tấm lòng nhân hậu, kiên cường, giàu lòng biết ơn và có tài năng âm nhạc.
Cụ Vitalis Một nghệ sĩ đường phố già người Ý. Ông mua Rémi từ cha nuôi và trở thành người thầy, người cha tinh thần của cậu, dạy dỗ cậu về nghệ thuật, kiến thức và đạo đức.
Má Barberin Người mẹ nuôi đã hết lòng yêu thương Rémi trong những năm tháng đầu đời. Bà là biểu tượng của tình mẫu tử vô điều kiện và là nguồn động viên tinh thần lớn nhất cho Rémi.
Mattia Cậu bé người Ý, bạn đồng hành thân thiết nhất của Rémi. Mattia là một nghệ sĩ đa tài, thông minh, lanh lợi và vô cùng trung thành.
Bà Milligan Một phụ nữ quý tộc người Anh, nhân hậu và giàu lòng trắc ẩn. Bà chính là mẹ đẻ của Rémi.
Arthur Con trai út của bà Milligan, em trai của Rémi. Cậu bé ốm yếu nhưng có một tâm hồn nhạy cảm và là người bạn thân đầu tiên của Rémi.
Gia đình Acquin Gia đình người làm vườn ở Paris đã cưu mang Rémi, bao gồm bác Acquin, chị cả Étiennette đảm đang, hai người anh Alexis, Benjamin và cô em gái câm Lise, người sau này trở thành vợ của Rémi.
Gia đình Driscoll Gia đình tội phạm ở Luân Đôn, những kẻ đã nhận Rémi là con cháu theo sự sắp đặt của James Milligan. Họ là hiện thân của sự lừa lọc và tàn nhẫn.
Capi Chú chó thông minh và trung thành của gánh xiếc, người bạn đồng hành không thể thiếu của Rémi qua mọi chặng đường gian khổ.

Các Trích dẫn và Chi tiết Đáng chú ý

Dưới đây là các trích dẫn và chi tiết đáng chú ý từ nguồn tài liệu liên quan đến các chủ đề bạn yêu cầu:

Về lòng biết ơn và tiền bạc (Phê bình của dịch giả)

Dịch giả đã đưa ra lời phê bình về cách tác giả Hector Malot giải quyết vấn đề lòng biết ơn và tiền bạc trong tác phẩm.

  • Tác giả Malot bị chỉ trích vì đã tôn sùng những người giàu sang, danh vọng.
  • Ông đã sắp xếp cho Rémi tìm thấy người mẹ ruột thuộc giới đại tư sản với một gia tài kếch xù.
  • Tác giả để Rémi có sẵn của cải để đền ơn trả nghĩa sau khi nhận ra mẹ.
  • Lời phê bình thẳng thắn của dịch giả là: “Làm như không có tiền muôn bạc triệu thì người ta không có cách gì tỏ lòng biết ơn!”.
  • Mặt hạn chế của tác phẩm là ước mơ của Rémi là được hưởng cuộc sống vàng lụa và trở thành người sang trọng như giới thượng lưu.

Lời khuyên của Cụ Vitalis về thành công

Cụ Vitalis (Carlo Balzani) dạy cho Rémi những phẩm chất quan trọng để thành công trong cuộc sống.

  • Cụ Vitalis rèn dạy Rémi giữ phẩm chất làm người, nghĩa là ngay thẳng, gan dạ, tự trọng, thương người, ham lao động, không ngửa tay xin xỏ, không dối trá, gian giảo, nhớ ơn nghĩa, luôn luôn muốn làm người có ích.
  • Khi dạy Mattia và Rémi, Cụ Vitalis nói: “Cháu ơi, cháu cần có ý chí và ngoan ngoãn phục tùng. Phải làm cái gì thì cháu cố làm cho hết sức. Ở đời tất cả mọi thành công là ở đó!“.
  • Cụ cũng dạy Rémi về phương pháp sư phạm: “Thô bạo đem lại ít kết quả, trái lại ngọt ngào thì được rất nhiều nếu không muốn nói là tất cả”.
  • Cụ tin rằng cuộc gặp gỡ giữa cụ và Rémi sẽ mang lại hạnh phúc cho Rémi sau này. Cụ khuyên Rémi hãy nghe những bài học và lời khuyên của cụ, vì một phần thành công là do hoàn cảnh, nhưng “phần lớn là ở cháu”.

Barberin bán Rémi

Barberin là người cha nuôi khắc nghiệt của Rémi.

  • Sau khi Barberin bị tai nạn gãy chân và thua kiện, ông ta trở nên nghèo đói và coi Rémi là gánh nặng.
  • Ông ta thúc giục Má Barberin đưa Rémi đến trại trẻ mồ côi.
  • Barberin bán Rémi cho Cụ Vitalis.
  • Ban đầu, Cụ Vitalis đề nghị thuê Rémi với giá 20 francs một năm, nhưng sau khi mặc cả và chia sẻ “mối lợi” nếu cha mẹ Rémi tìm lại được cậu, giá được nâng lên 30 francs.
  • Barberin thừa nhận động cơ ban đầu khi nhận nuôi Rémi là vì tiền: “Nếu tôi không tính toán về khoản đó thì tôi đã chẳng rước nó về làm gì”.
  • Khi bán Rémi, Lão Barberin đã “vội vã vơ lấy chỗ tiền, cất biến vào trong túi”, sau khi Cụ Vitalis xỉa lên bàn 8 francs 5 centimes.
  • Lão đe dọa Rémi, cấm cậu nói về cuộc giao dịch: “dù mày chỉ kể lại một câu về những điều mày nghe thấy hôm nay thì mày cũng sẽ biết tay tao. Liệu hồn đấy”.

Nỗi sợ hãi trong hầm mỏ bị lụt

Rémi và các thợ mỏ bị mắc kẹt dưới hầm mỏ Truyère sau một trận lụt kinh hoàng.

  • Tai nạn bắt đầu bằng một tiếng rền kinh khủng, Rémi ban đầu nghĩ là sập hầm.
  • Rémi thấy một đàn chuột cống chạy đâm sầm qua chân, và nhận ra nước đang đổ vào mỏ.
  • Họ bị nước dâng lên nhanh chóng dồn vào một ngách ngược (ngõ cụt).
  • Cụ giáo giải thích rằng họ đang ở trong một “chuông không khí” (air bell) và nước sẽ không dâng lên thêm, nhưng họ bị giam hãm.
  • Mối lo lớn nhất là không khí bị ép và không còn đủ dưỡng khí, gây đau đầu, ù tai, và khó thở.
  • Sự đói khát trở nên khủng khiếp: các thợ mỏ nhai nuốt gỗ mục mủn ra trong nước. Thợ đun xe Carrory nhai da ủng của mình.
  • Họ bị mắc kẹt trong vòng mười bốn hôm.

Rémi về gia đình

Rémi tìm về với Má Barberin sau khi có đủ tiền mua một con bò sữa.

  • Rémi và Mattia đã dành dụm được 214 francs, đủ để mua con bò sữa họ gọi là “con bò của hoàng tử”.
  • Họ đến Chavanon và thực hiện trò bất ngờ, đưa con bò vào chuồng của Má Barberin.
  • Má Barberin nhận ra Rémi ngay lập tức.
  • Má Barberin tiết lộ rằng gia đình ruột của Rémi đang tìm kiếm cậu. Bà tin rằng cha mẹ Rémi giàu sang.
  • Má Barberin gửi cho Rémi một lá thư chứa manh mối quan trọng do Barberin để lại trước khi chết: liên hệ với Greth và Galley ở London, những người thừa biện được ủy nhiệm lùng tìm Rémi.
  • Rémi được bà Milligan (mẹ Arthur) nhận là con ruột sau khi bà trình ra bằng chứng về vụ bắt cóc và quần áo hồi nhỏ của cậu (áo choàng bằng cátsơmia trắng, mũ ren, yếm viền ren).

Lời hứa của Mattia

Mattia thể hiện lòng trung thành và tình bạn sâu sắc đối với Rémi.

  • Mattia tuyên bố sẽ đi đâu cũng đi theo Rémi: “Rémi đi đâu thì tôi đi đó”.
  • Mattia từ chối lời đề nghị hấp dẫn của ông Espinassous (nhạc sư/thợ cạo) để theo đuổi sự nghiệp âm nhạc và ở lại học tập, chỉ vì không muốn rời xa Rémi: “Xa bạn tôi sao? Không đời nào tôi làm thế!”.
  • Mattia cam kết tình bạn vô điều kiện, không phân biệt giàu nghèo: “Nếu bố mẹ cậu nghèo, chúng mình lại tiếp tục tự do, muốn đi đâu thì đi”.
  • Khi Mattia nhận thấy gia đình Driscoll có dấu hiệu đáng ngờ, cậu từ chối rời bỏ Rémi, khẳng định tình bạn quan trọng hơn mọi thứ: “Bởi vậy, mình không nên xéo, và cái người cần ôm vào lòng không phải là Cristina, em gái mình; cái người cần ôm vào lòng là người bạn nghề nghiệp, người bạn thiết cốt, người anh em của mình, cái người đó là Rémi”.

Sự thật được hé lộ

Nhiều sự thật quan trọng về thân thế và những người xung quanh Rémi đã được tiết lộ trong các chương này.

  • Về Rémi: Má Barberin tiết lộ Rémi là con nuôi, được tìm thấy ở Paris trên phố Breteuil.
  • Về Cụ Vitalis: Ông ta là Carlo Balzani, một danh ca lừng lẫy ở Ý đã từ bỏ sự nghiệp vì mất giọng.
  • Về gia đình Driscoll: Rémi được đưa đến gia đình Driscoll ở London, nhưng Mattia và Rémi nghi ngờ họ là kẻ trộm cắp. Bằng chứng cuối cùng cho thấy Driscoll không phải là cha mẹ ruột của Rémi, và người cha Driscoll đã bỏ tù là kẻ đánh cắp Rémi.
  • Về Má Milligan: Bà Milligan, mẹ của Arthur và là người đã cưu mang Rémi trên thuyền Thiên Nga, chính là mẹ ruột của Rémi. Bà nhận ra Rémi nhờ các món quần áo trẻ con và bức thư thú tội của kẻ trộm.
  • Về Lise: Lise, người bạn đồng hành câm của Rémi, đã lành bệnh nhờ sự chăm sóc của mẹ Rémi (Má Milligan).

Thông điệp và Phê bình

Tác phẩm “Không gia đình” ca ngợi mạnh mẽ tinh thần tự lập, tự tin, lòng biết ơn, tình bạn chân chính và sự chịu đựng gian khổ. Những phẩm chất này đã được cụ Vitalis rèn dạy cho Rémi (ngay thẳng, gan dạ, tự trọng, thương người, ham lao động, không dối trá…).

Tuy nhiên, dịch giả cũng chỉ ra một hạn chế lớn của tác phẩm là xu hướng tôn sùng vật chất:

  • Tác giả Malot bị phê bình vì đã “tôn sùng những người giàu sang”, sắp xếp cho Rémi tìm được người mẹ thuộc giới đại tư sản với gia tài lớn.
  • Dịch giả thẳng thắn chỉ trích: “Làm như không có tiền muôn bạc triệu thì người ta không có cách gì tỏ lòng biết ơn!”. Kết cục giàu có của Rémi nhằm mục đích đền ơn trả nghĩa, nhưng lại làm lu mờ giá trị của những nỗ lực cá nhân và tình cảm thuần túy.
  • Ước mơ của Rémi, theo tác phẩm, là được hưởng cuộc sống vàng lụa và trở thành người sang trọng như giới thượng lưu.

Tóm lại, cuốn sách kết thúc bằng sự phục hồi về thân phận, tình yêu và hạnh phúc gia đình của Rémi, nhưng đồng thời gửi gắm thông điệp về giá trị của lao động và tình người (từ góc nhìn của Rémi và cốt truyện) cùng với một lời phê bình sắc bén về quan điểm tôn sùng giới tư sản trong văn học (từ góc nhìn của dịch giả).

🔗 Xem Chi Tiết | PDF